Na co zwracać uwagę, kupując ekogroszek? Po czym rozpoznać dobry ekogroszek? Odpowiedzi na te kluczowe dla każdego użytkownika kotła z podajnikiem pytania przedstawiamy w poniższym artykule.
Kluczowe parametry do rozważenia przy zakupie ekogroszku to: spiekalność, wartość opałowa, zawartość wilgoci, popiołu i siarki oraz granulacja i cena. Oczywiście priorytetem przy doborze paliwa – ekogroszku – do potrzeb konkretnego klienta są zalecenia producenta kotła.
Spiekalność
Po pierwsze, ekogroszek – jak każdy dobry węgiel opałowy – nie może być produkowany na bazie węgli innych niż typ 31 – płomienny, ewentualnie typ 32 – gazowo-płomienny, które to węgle charakteryzują się niską spiekalnością. Spiekalność węgla jest to (za encyklopedią PWN) zdolność węgla kamiennego do przechodzenia w czasie ogrzewania (w temp. 350–500°C) w stan plast. i tworzenia (w wyniku zlepiania się ziaren węglowych) twardego i dobrze spieczonego koksu. Tworzenie się spieków utrudnia proces spalania, przez co zmniejsza jego efektywność energetyczną i ekonomiczną, a także powoduje, że spalanie staje się mniej ekologiczne. Spiekalność zwykle określa się liczbą Rogi, która przyjmuje wartości 0–20 dla węgli o małej spiekalności i do 55–85 dla węgli mocno spiekających się. Typy węgli inne niż 31 i 32 przeznaczone są przede wszystkim dla przemysłu i energetyki, a już na pewno nie powinny być sprzedawane do ogrzewnictwa indywidualnego. Brak jest jednak w tym zakresie regulacji prawnych, dlatego często pokątni producenci ekogroszków wysiewają z tańszych węgli przemysłowych węgiel w granulacji 5-25 mm o bardzo wysokiej spiekalności i sprzedają go pod nazwą ekogroszku – taki „ekogroszek” to gwarantowane kłopoty dla potencjalnego klienta i godziny spędzone w kotłowni na obsłudze teoretycznie bezobsługowego kotła. Dobry producent ekogroszku nigdy nie wstydzi się podawać w swoich materiałach parametru spiekalności, oznacza go także na certyfikatach z badań w akredytowanym laboratorium. Warto również zauważyć, że węgiel gazowo-płomienny (zwykle 26-29 MJ/kg) ma spiekalność wyższą niż mniej kaloryczny węgiel gazowy (zwykle 20-26 MJ/kg), jednakże nawet w przypadku wysokokalorycznych ekogroszków renomowany producent nie pozwoli sobie na spiekalność wyższą niż 20 Rogi.
Wartość opałowa a cena ekogroszku
Biorąc pod uwagę ofertę ekogroszków na rynku i wymagania stawiane paliwom węglowym przez nowoczesne kotły ekogroszkowe, przyjęliśmy następującą klasyfikację ekogroszków ze względu na wartość opałową: superpremium – powyżej 28 MJ/kg, premium – 27-28 MJ/kg, standard – 26-27 MJ/kg, economy – 24-26 MJ/kg, i super economy – poniżej 24 MJ.
Tu nieuczciwi sprzedawcy zastawiają na klientów bardzo prymitywną pułapkę – zamiast wartości opałowej podają ciepło spalania, które zawsze jest wartością wyższą. Ciepło spalania to całkowita energia uwolniona ze spalenia węgla, w tym także energia przeznaczona na odparowanie naturalnej wilgoci z węgla. Ta energia jest dla nas bezużyteczna, gdyż, aby ją odzyskać, musielibyśmy schłodzić spaliny, aby spowodować ponowną kondensację pary wodnej. Proces ten stwarza tyle problemów technicznych, że do tej pory nie powstał węglowy kocioł kondensacyjny. Dlatego decydując się na zakup węgla należy kierować się wyłącznie wartością opałową, a ciepło spalania ignorować.
W kolejna pułapkę klienci często wpędzają się sami, kierując się ceną za tonę jako jedynym kryterium wyboru węgla. Kontrowersyjnie śmiemy twierdzić, że cena tony ekogroszku nie ma żadnego znaczenia. Przy rozpiętości kaloryczności ekogroszków od 20 do 30 MJ/kg zasadnym będzie policzenie, ile zapłacimy za jednostkę energii zawartą w paliwie. Liczy się to w sposób bardzo prosty:
cena za 1 t [zł] / wartość opałowa [MJ/kg] = cena ciepła [zł/GJ].
Dokonując takiej kalkulacji, przekonamy się, że, na przykład, węgiel superpremium o wartości opałowej 28 MJ/kg i cenie 889 zł/t (co daje nam 31,75 zł/GJ) nie jest droższy, lecz tańszy od taniego czeskiego ekogroszku z węgla brunatnego, kosztującego 689 zł/t i dającego 20 MJ/kg (34,45 zł/GJ). Warto wykonać takie obliczenia, porównując ekogroszki różnych producentów czy różne ekogroszki z oferty jednego producenta. W związku z tym, że mniej kaloryczny ekogroszek będzie miał wyższą zawartości popiołu, powinniśmy w kalkulacji uwzględnić także to, że w przypadku tańszego ekogroszku (o gorszych parametrach) spędzimy w kotłowni nawet do 3x więcej czasu na częstszym dosypywaniu do kotła i wybieraniu popiołu.
Zawartość popiołu
Zawartość popiołu w ekogroszku jest ważnym czynnikiem ze względu na czas i koszt związane z obsługą i serwisowaniem kotła oraz emisje pyłów do środowiska. Najlepsze ekogroszki mają zawartość popiołu na poziomie 6%, czyli zaledwie 60 kg z tony ekogroszku lub 1,5 kg z worka 25 kg. W przypadku najgorszych ekogroszków nie ma górnego limitu, jednak przyjmuje się, że zawartość popiołu na poziomie 15% czyli 150 kg z tony lub 3,75 kg z worka 25 kg to już wysoki poziom popiołu. Ten popiół trzeba wynieść i zutylizować. Stąd tak częste narzekania osób, które kupiły tani ekogroszek niskiej jakości, na to, że „wyciągają z pieca tyle samo, ile wrzuciły”. Ponadto, bardziej zapopielone ekogroszki charakteryzują się większą emisją cząstek stałych do atmosfery, negatywnie wpływając na jakość powietrza w naszym najbliższym otoczeniu. Nie trzeba już chyba nikogo przekonywać, że kupno ekogroszku o niższej zawartości popiołu to większa wygoda obsługi, niższe koszty serwisowania kotła i czystsze powietrze.
Zawartość siarki
W każdym ekogroszku jest siarka, która jest nieodłącznym towarzyszem skały węglowej. Im jej mniej, tym lepiej. Przyjmuje się, że wartością graniczną jest tu 0,6%, a dobry ekogroszek powinien mieścić się poniżej tej wartości – zwykle jest to przedział 0,3-0,6%. Siarka, szczególnie w połączeniu z wilgocią (o czym dalej) ma negatywny wpływ na elementy konstrukcyjne kotła, prowadząc do ich korozji. Ponadto, zawartość siarki ma wpływ na „ekologiczność” ekogroszku. Im wyższa zawartość siarki w węglu, tym większa jest zawartość związków siarki wydobywających się z komina. Dlatego kupując ekogroszek zawsze wybieraj ten o niższej zawartości siarki.
Zawartość wilgoci
Zawartość wilgoci w ekogroszku deklarowana na opakowaniu to zwykle wilgoć całkowita węgla, będąca sumą wilgoci przemijającej (napowierzchniowej) i higroskopijnej (naturalnie zawartej w strukturze samego węgla). W przypadku topowych ekogroszków wilgoć kształtuje się na poziomie 6-7%, dla większości ekogroszków mieści się w przedziale do 10%-20%, a w przypadku tanich ekogroszków z węgla brunanego może wynosić nawet do 30%. Tak, 30% tego supertaniego czeskiego „ekogroszku”, który kupujecie to woda! Zawartość wilgoci obniża kaloryczność węgla, gdyż część ciepła jest tracona na ogrzanie i odparowanie wody. Ponadto woda w powiązaniu z zawartą w węglu siarką prowadzi do korozji elementów konstrukcyjnych kotła, z którymi ma bezpośredni kontakt.
Uziarnienie ekogroszku
Typowe uziarnienie ekogroszku to 5-25 mm. Niektórzy producenci ekogroszków stosują też inne sita – np. 6-25 mm czy 8-25 mm. Nie ma to wpływu na parametry spalania ekogroszku, ale zwykle wiąże się z wyższą ceną takiego ekogroszku. Najważniejsze, żeby w ekogroszku nie występowało podziarno, czyli frakcja 0-5 mm. Ciekawą, bo tańszą alternatywą dla ekogroszku, w przypadku kotłów miałowo-ekogroszkowych, są retomiały o granulacji 0-25 mm.
