Jakie ogrzewanie wybrać po zmianach w unijnym prawie?
Przegłosowana niedawno nowa dyrektywa budynkowa EPBD oraz zbliżająca się wielkimi krokami dyrektywa ETS2 przyniosą ogromną rewolucję na rynku urządzeń grzewczych.
Osoby budujące nowe domy oraz ci, którzy planują wymianę źródła ciepła zastanawiają się dzisiaj jaki rodzaj ogrzewania wybrać, by za kilka lat nie wpaść w pułapkę, czy to dodatkowych opłat, czy konieczności kolejnej zmiany źródła ciepła.
Wśród najczęściej wybieranych nowych źródeł ciepła w Polsce od kilku lat królują pompy ciepła, kotły na pellet drzewny i kotły gazowe, jednak i w tej trójce najchętniej wybieranych urządzeń grzewczych od kilkunastu miesięcy dzieje się prawdziwa rewolucja, a miejsce na podium zmienia się dynamicznie.
Co więc wybrać? Pompę ciepła? Kocioł na pellet drzewny? Czy ogrzewanie gazowe?
Postaramy się przybliżyć Państwu plusy i minusy wszystkich tych rozwiązań, aby maksymalnie ułatwić wybór systemu grzewczego.
Pod uwagę wzięliśmy najważniejsze czynniki takie jak:
- Koszty ogrzewania obecnie i w przyszłości
- Nadchodzące zmiany w prawie dla każdego rodzaju ogrzewania
- „Odporność” danego systemu grzewczego na czynniki zewnętrze takie jak np. przerwy w dostawie energii, czy zmiany taryf
- Wydajność urządzenia w różnych warunkach, w tym w niskich i wysokich temperaturach, czy w nieefektywnych energetycznie budynkach
- Wygodę użytkowania
- Ekologię
Pompy ciepła
Koszty ogrzewania obecnie.
Pompa ciepła wykorzystuje do swojej pracy energię elektryczną, co oznacza, że kosztem ogrzewania dla jej użytkownika jest zawsze koszt energii elektrycznej, którą wykorzysta pompa.
W teorii jest to ogrzewanie relatywnie tanie, zwłaszcza w nowym i energooszczędnym budownictwie.
W praktyce jednak okazywało się często, że wielu producentów pomp ciepła znacząco zawyżało ich parametry energetyczne, a koszty ogrzewania okazywały się nawet kilkukrotnie wyższe od zakładanych.
W minionym roku wiele tego typu przypadków opisywały największe polskie media m.in. Business Insider czy Gazeta Wyborcza, pisaliśmy o tym także my m.in. tutaj: link
Zakładając jednak warunki idealne dla pompy ciepła tzn. nowe budownictwo, ogrzewanie podłogowe i rzeczywistą wysoką sprawność urządzenia grzewczego – pompa ciepła jest bardzo oszczędnym i generującym niskie koszty źródłem ciepła.
Koszty ogrzewania w przyszłości.
W przypadku pomp ciepła cena ogrzewania jest ściśle zależna od wysokości taryf na energię elektryczną i tutaj już niestety w połowie bieżącego roku właścicieli pomp ciepła czekają znaczące podwyżki. Jest to oczywiście związane z zapowiedzianym „odmrożeniem” cen energii elektrycznej. O ile dokładnie wzrosną rachunki nikt jeszcze nie wie, ale wg różnych analiz wzrost ten może wynieść od około 20 do nawet 50%. Wszystko zależeć będzie od cen energii elektrycznej na giełdzie i wysokości taryf zatwierdzonych przez URE. Jedno jest pewne – koszty ogrzewania pompą ciepła znacząco wzrosną już w tym roku.
Przed wysokimi kosztami i zmianami cen prądu częściowo może ochronić posiadanie instalacji fotowoltaicznej, ale nowe zasady rozliczania fotowoltaiki (net-billing) w połączeniu z wchodzącymi od połowy roku taryfami dynamicznymi sprawią, że nawet własna instalacja fotowoltaiczna nie będzie już tak opłacalna (pisaliśmy o tym szczegółowo tutaj link).
Nadchodzące zmiany w prawie.
Ani dyrektywa budynkowa EPBD, ani dyrektywa ETS2 nie wprowadzą żadnych ograniczeń dla pomp ciepła, a co najwyżej podniosą wymagania dla ich efektywności energetycznej. Inwestycja w pompę ciepła jest więc w 100% bezpieczna zarówno dla osób budujących nowe domy jak i dla tych, którzy modernizują swoje ogrzewanie.
„Odporność” pomp ciepła na czynniki zewnętrze takie jak np. przerwy w dostawie energii, czy zmiany taryf.
To niestety pięta achillesowa pop ciepła, są one bowiem w 100% zależne od dostaw energii elektrycznej i wysokości taryf.
Nawet w przypadku posiadania instalacji fotowoltaicznej, jeżeli w gniazdku zabraknie nam prądu, pompa ciepła nie będzie pracować bez posiadania własnego, dużego magazynu energii.
Wydajność pomp ciepła w różnych warunkach, w tym w niskich i wysokich temperaturach, czy w nieefektywnych energetycznie budynkach.
To kolejny słaby punkt pomp ciepła. O ile świetnie radzą one sobie w umiarkowanych temperaturach i nowym budownictwie, to w bardziej wymagających warunkach ich wydajność znacząco spada, a koszty ogrzewania rosną. Wystarczy spojrzeć na tzw. krzywą grzewczą większości pomp ciepła, by przekonać się, że już w minus 15 stopniach Celsjusza ich sprawność i moc grzewcza drastycznie spada.
Pompy ciepła nie sprawdzą się także w starym i nieefektywnym energetycznie budownictwie, gdzie będą generować gigantyczne koszty ogrzewania pracując ciągle w nieodpowiednich dla nich warunkach.
Wygoda użytkowania
To najsilniejsza strona pomp ciepła. Są one całkowicie bezobsługowe i zajmują niewiele miejsca w kotłowni oraz na zewnątrz budynku. Za niewielki mankament uznać można jedynie dość głośną pracę niektórych jednostek zewnętrznych.
Ekologia
Pompy ciepła tu urządzenia ekologiczne i bezemisyjne. W polskich warunkach wiele osób zarzuca im jednak to, że korzystają z energii elektrycznej, która powstaje głównie ze spalania węgla w przestarzałych elektrowniach, co w pewnym sensie jest faktem.
Patrząc jednak przyszłościowo, miks energetyczny w Polsce będzie się zmieniał, a pompy ciepła będą pracować z każdym kolejnym rokiem na coraz czystszej energii.
Pellet drzewny
Koszty ogrzewania obecnie.
W przypadku kotłów na pellet drzewny za około 95% kosztów ogrzewania odpowiedzialna jest cena samego pelletu, a za pozostałe 5% cena energii elektrycznej potrzebnej do zasilenia elektroniki kotła i kotłowni.
Od kilkunastu miesięcy ceny pelletu drzewnego spadają i obecnie utrzymują się na bardzo niskim poziomie, co dla użytkowników źródeł ciepła na pellet oznacza bardzo niskie koszty ogrzewania.
Koszty ogrzewania w przyszłości.
Ceny pelletu drzewnego cechuje pewna sezonowość – są one niższe na wiosnę i w lecie i wyższe w jesieni i w zimie. Umożliwia to zakup surowca w okresach niższych cen i zabezpieczenie niskich kosztów ogrzewania na jeden lub nawet kilka sezonów grzewczych do przodu.
Pellet drzewny w swojej historii zanotował tylko jeden okres gigantycznych podwyżek cen, który miał miejsce po inwazji Rosji na Ukrainę, kiedy to ceny pelletu drzewnego poszybowały w górę o kilkaset procent, co spowodowało załamanie rynku urządzeń grzewczych na pellet w całej Europie i sprawiło, że do pelletu przylgnęła łatka „drogiego ogrzewania”. Po stabilizacji rynku sytuacja wróciła jednak do normy i obecnie jest to jeden z najszybciej rosnących rynków, a ogrzewanie pelletem drzewnym jest obecnie znacznie tańsze niż ogrzewanie gazowe.
Nadchodzące zmiany w prawie.
Podobnie jak w przypadku pomp ciepła ani dyrektywa budynkowa EPBD, ani dyrektywa ETS2 nie wprowadzą żadnych ograniczeń, czy dodatkowych opłat dla kotłów pelletowych. Pellet jest bowiem paliwem odnawialnym o zerowej (zbilansowanej) emisji CO2 i inwestycja w ten rodzaj ogrzewania jest w 100% bezpieczna i przyszłościowa.
„Odporność” kotłów pelletowych na czynniki zewnętrze takie jak np. przerwy w dostawie energii, czy zmiany taryf.
W przeciwieństwie do pomp ciepła, to jedna z najsilniejszych stron kotłów pelletowych. Wystarczy bowiem wyposażyć kotłownię w proste zasilanie awaryjne, by w 100% uniezależnić się od przerw w dostawach energii. Również zmiany jakichkolwiek taryf nie będą miały wielkiego wpływu na koszty ogrzewania. Dla osób, które są w stanie wygospodarować odpowiednią ilość miejsca na zmagazynowanie pelletu, możliwe jest nawet „zamrożenie” kosztów ogrzewania na kilka lat do przodu.
Wydajność kotłów pelletowych w różnych warunkach, w tym w niskich i wysokich temperaturach, czy w nieefektywnych energetycznie budynkach.
Urządzenia grzewcze na pellet świetnie radzą sobie w każdych warunkach i z każdym rodzajem instalacji. Pracują równie wydajnie w każdej temperaturze zewnętrznej i w każdym rodzaju budownictwa.
Wygoda użytkowania
Kotły pelletowe tu urządzenia zupełnie bezobsługowe w trakcie pracy, ale wymagające okresowego uzupełniania granulatu w zasobniku i okresowego usuwania popiołu z popielnika i czyszczenia kotła.
Jest to obsługa prosta, ale wymagająca nieco więcej zachodu niż w przypadku pomp ciepła czy kotłów gazowych.
Wiele nowoczesnych kotłów grzewczych na pellet posiada systemy automatycznego czyszczenia i uzupełniania paliwa ze zbiornika magazynowego, ale wiąże się to z dodatkowymi kosztami zakupu tych systemów.
Najprostszy jednak nawet kocioł pelletowy będzie pracował w pełni automatycznie jeśli zapewnimy mu paliwo i okresowe czyszczenie, które nie jest skomplikowane.
Przechowywanie pelletu wymaga również odpowiedniego miejsca, chroniącego zwłaszcza przed wilgocią. Może to być pomieszczenie w domu, garażu, a nawet zwykły „blaszak”.
Ekologia
Nowoczesne kotły pelletowe to urządzenia w pełni ekologiczne. Podczas spalania pelletu drzewnego emitowane są śladowe ilości pyłów spełniające najbardziej restrykcyjne normy ekologiczne, a z komina nie wydobywa się w zasadzie żaden widoczny dym, poza parą wodną w chłodniejsze dni. W przeciwieństwie do kotłów gazowych kotły na pellet nie przyczyniają się także do wzrostu ilości CO2 w atmosferze.
Kotły gazowe
Koszty ogrzewania obecnie.
W chwili obecnej kotły gazowe generują relatywnie niskie koszty ogrzewania, są one jednak wyższe niż w przypadku kotłów pelletowych czy pomp ciepła. Cena ogrzewania zależna jest w 100% od wysokości taryf gazowych, które są zmienne i na chwilę obecną nadal regulowane.
Koszty ogrzewania w przyszłości.
Choć znaczące wzrosty taryf gazowych obecnie nam raczej nie grożą, to użytkowników kotłów gazowych czekają w niedalekiej przyszłości dodatkowe opłaty emisyjne związane z zapowiadaną dyrektywą ETS2, która obejmie każdego użytkownika urządzeń grzewczych na paliwa kopalne.
Nadchodzące zmiany w prawie.
W zasadzie na tym jednym punkcie moglibyśmy oprzeć całą analizę dot. kotłów gazowych, bowiem unijna dyrektywa budynkowa EPBD przewiduje całkowity zakaz montażu tego rodzaju ogrzewania już w 2030 roku, a dyrektywa ETS2 ma zmusić tych, którzy zamontują ogrzewanie gazowe przed 2030 rokiem to jak najszybszej zmiany tego ogrzewania na inne źródło ciepła poprzez nałożenie na użytkowników kotłów gazowych dodatkowych opłat emisyjnych.
„Odporność” kotłów gazowych na czynniki zewnętrze takie jak np. przerwy w dostawie energii, czy zmiany taryf.
W przypadku kotłów zasilanych gazem z sieci są one zupełnie nieodporne zarówno na przerwy w dostawie gazu jak i zmiany taryf.
W przypadku kotłów zasilanych z własnej butli, odporność na przerwy w dostawach czy zmiany taryf jest podobna jak w przypadku pelletu drzewnego, trzeba wziąć jednak pod uwagę to, że z całą pewnością również te kotły zostaną objęte dodatkowymi opłatami emisyjnymi już od 2027 roku (dyrektywa ETS2).
Wygoda użytkowania
To chyba jedyna silna strona i jedyny atut przemawiający za kotłami gazowymi. Są one niewielkie i niewymagające obsługi, co czyni je bardzo wygodnymi w użytkowaniu.
Ekologia
Kotły gazowe to urządzenia, które w zasadzie nie emitują żadnych pyłów i innych ubocznych produktów spalania, jednak ich „nieekologiczność” związana jest z dodatnią emisją CO2 powstałą ze spalania paliw kopalnych.
Podsumowanie
W powyższym zestawieniu dość wyraźnie widać, że najgorszym możliwym wyborem w przypadku zmiany rodzaju ogrzewania są obecnie kotły gazowe. Ich dni są w zasadzie policzone, koszty ogrzewania nimi już dzisiaj są najwyższe spośród analizowanych źródeł ciepła, a za moment jeszcze dodatkowo wzrosną za sprawą planowanych opłat emisyjnych.
Rozważając wybór źródła ciepła pomiędzy pompą ciepła a kotłem na pellet należy szczegółowo wziąć pod uwagę wszystkie plusy i minusy obydwu rozwiązań grzewczych. Pompa ciepła będzie na pewno znacznie wygodniejsza w obsłudze i przez najbliższe kilka miesięcy generująca jeszcze nieco niższe koszty ogrzewania w najnowszym budownictwie.
Pellet będzie zdecydowanie lepszą opcją w starszym budownictwie, a po uwolnieniu cen energii elektrycznej prawdopodobnie również w nowych domach (zakładając, że ceny pelletu znacząco nie wzrosną).
Możliwość magazynowania pelletu jest jednocześnie wadą i zaletą tego rodzaju ogrzewania. Wadą – bo wymaga miejsca, zaletą – bo daje niezależność, bezpieczeństwo i możliwość „zamrożenia” cen ogrzewania nawet na kilka lat.
Statystyki Programu Czyste Powietrze pokazują, że po drastycznym załamaniu rynku pomp ciepła w ubiegłym roku, to właśnie kotły pelletowe wyrastają na nowego lidera i stają się najchętniej wybieranym źródłem ciepła obecnie.
